Niyə kriptovalyutanı birjada saxlamaq olmaz?

, 17.01.2025

Kriptovalyutalar mərkəzsizləşdirilmiş və sərbəst maliyyə alətləri olduğu üçün onların saxlanılması və təhlükəsizliyi vacib məsələlərdən biridir. Çox istifadəçi rahatlığı səbəbindən kriptovalyutalarını birjalarda saxlayır. Lakin bu yanaşma ciddi risklər daşıyır.

Mərkəzləşdirilmiş kriptovalyuta birjalarında saxlanılan aktivlər təhlükəsizlik baxımından zəif nöqtələrə malikdir. Birjaların çöküşü, haker hücumları, hüquqi problemlər və hesabların dondurulması kimi risklər var. Bu yazıda kriptovalyutanı birjada saxlamağın təhlükələrini və alternativ həll yollarını ətraflı şəkildə araşdıracağıq.

Kriptovalyuta birjalarının riskləri

Kriptovalyuta birjaları istifadəçilərin rahat şəkildə ticarət etməsi üçün platformalar təqdim edir. Lakin bu platformaların saxlanma metodları və təhlükəsizlik tədbirləri bəzi ciddi problemlərə yol açır:

• Haker hücumları – Kriptovalyuta birjaları tez-tez haker hücumlarına məruz qalır. Tarixdə “Mt. Gox”, “Coincheck” və “Bitfinex” kimi böyük birjaların hücuma məruz qalıb milyonlarla dollar dəyərində vəsait itirdiyini görmüşük.
• Mərkəzləşdirilmiş nəzarət – Kriptovalyutalar şəxsi mülkiyyət hesab edilir, lakin birjada saxlanılan vəsaitlər istifadəçinin tam nəzarətində olmur.
• Hüquqi və tənzimləmə riskləri – Bəzi ölkələrdə hökumətlər birjaları bağlaya, onların fəaliyyətini məhdudlaşdıra və ya aktivləri dondura bilər.
• Hesabların bloklanması – Bəzi platformalar istifadəçilərin hesablarını müxtəlif səbəblərlə bloklaya bilər. Əgər sizin hesabınız bloklanarsa, vəsaitlərinizə çıxışınızı itirə bilərsiniz.

Haker hücumları və təhlükəsizlik zəiflikləri

Kriptovalyuta birjaları böyük məbləğdə aktivləri idarə etdiyinə görə hakerlər üçün əsas hədəfə çevrilir. Ən məşhur haker hücumlarından bəziləri bunlardır:

Bu hücumlar nəticəsində istifadəçilər böyük məbləğdə vəsaitlərini itiriblər. Bir çox hallarda birjalar istifadəçilərə kompensasiya verməyib və ya bu proses illərlə uzanıb.

Hüquqi və tənzimləmə problemləri

Bəzi ölkələr kriptovalyutalara ciddi nəzarət tətbiq edir və birjaların fəaliyyətini məhdudlaşdırır. Əgər birja hökumət tərəfindən bağlanarsa, istifadəçilər vəsaitlərinə çıxışını itirə bilər.

Məsələn:

• 2017-ci ildə Çin hökuməti yerli kriptovalyuta birjalarının fəaliyyətini məhdudlaşdırdı və istifadəçilərin vəsaitlərini geri çəkməsi üçün məhdud zaman ayırdı.
• 2021-ci ildə Türkiyə bəzi kriptovalyuta platformalarının fəaliyyətini yasaqladı, nəticədə minlərlə istifadəçi pullarını itirdi.

Bu kimi hadisələr birjalarda saxlanan kriptovalyutaların hüquqi risklərini göstərir.

Niyə şəxsi cüzdan istifadə etmək daha təhlükəsizdir?

Kriptovalyuta saxlamaq üçün ən yaxşı üsul şəxsi cüzdanlardan istifadə etməkdir. Cüzdanların iki əsas növü var:

1. Soyuq cüzdanlar (Cold Wallets) – İnternetə bağlı olmayan, yüksək təhlükəsizlik səviyyəsinə malik olan cüzdanlar.
2. İsti cüzdanlar (Hot Wallets) – İnternetə bağlı olan və tez-tez ticarət üçün istifadə edilən cüzdanlar.

Soyuq cüzdanlar daha təhlükəsiz hesab olunur, çünki:

• İnternetə bağlı deyil, buna görə də hakerlər tərəfindən sındırılması mümkün deyil.
• İstifadəçinin öz şəxsi açarları tam nəzarətində olur.

İsti cüzdanlar ticarət üçün əlverişlidir, lakin daha risklidir:

• İnternetə bağlı olduğu üçün haker hücumlarına məruz qala bilər.
• Zərərli proqramlarla hədəfə alınması mümkündür.

İstifadəçilər uzunmüddətli investisiya üçün soyuq cüzdanlardan istifadə etməli və yalnız gündəlik ticarət üçün isti cüzdanlardan faydalanmalıdırlar.

Şəxsi açarların əhəmiyyəti

Kriptovalyutalar şəxsi açarlar (private keys) vasitəsilə idarə olunur. Əgər şəxsi açar sizdədirsə, vəsaitinizə tam nəzarət edirsiniz.

Əgər kriptovalyutanızın şəxsi açarları sizdə deyilsə, onda əslində vəsaitinizə tam nəzarət etmirsiniz. “Not your keys, not your coins” – bu kriptovalyuta dünyasında əsas qaydalardan biridir.

Birjalardan vəsaitləri necə çıxarmaq olar?

Əgər siz kriptovalyutanızı birjada saxlayırsınızsa, mümkün qədər tez şəxsi cüzdanınıza köçürməyiniz tövsiyə olunur. Bunu etmək üçün aşağıdakı addımları izləyə bilərsiniz:

1. Şəxsi cüzdan yaradın – Ledger, Trezor kimi hardware cüzdanlar və ya Trust Wallet, MetaMask kimi proqram təminatları istifadə edə bilərsiniz.
2. Çıxarış üçün birjanın komissiyalarını yoxlayın – Bəzi birjalar çıxarış üçün yüksək komissiya tələb edə bilər.
3. Çıxarışı həyata keçirin – Öz cüzdan adresinizi düzgün daxil etdiyinizə əmin olun və vəsaitlərinizi çıxarın.
4. Cüzdanınızı təhlükəsiz saxlayın – Şəxsi açarlarınızı və giriş məlumatlarınızı təhlükəsiz yerdə qoruyun.

Nəticə

Kriptovalyutaları birjalarda saxlamaq istifadəçilərə müəyyən rahatlıq versə də, bunun ciddi riskləri var. Haker hücumları, hüquqi problemlər və hesabların bloklanması kimi faktorlar birjalarda saxlanılan vəsaitlərin təhlükəsizliyini şübhə altına alır.

Ən yaxşı həll yolu kriptovalyutanı şəxsi cüzdanlarda saxlamaq və şəxsi açarlara tam nəzarət etməkdir. Uzunmüddətli investisiya edən şəxslər soyuq cüzdanları seçməli, aktiv ticarətlə məşğul olanlar isə isti cüzdanlardan ehtiyatla istifadə etməlidir.